Παγετός και καλλιέργειες

Εν μέσω του φαινομένου "Αριάδνη", όπου πραγματικά η κακοκαιρία δεν ξέρεις που θα χτυπήσει..., ας δούμε τις συνέπειες του παγετού στις καλλιέργειες, όπου οι περισσότεροι δεν τις γνωρίζουμε... δυστυχώς!
Και τεράστια ποσά χάνονται κάθε χρόνο από τον κρατικό προϋπολογισμό για τις συνέπειες των καιρικών φαινομένων... Εμείς όμως, πόσο καλά ενημερωμένοι είμαστε για τα φαινόμενα αυτά και τί κάνουμε;
Ή τ' αφήνουμε όλα στην τύχη τους... λόγω του οβολού της Ε.Ε.

Ας δούμε τώρα το παρακάτω άρθρο και ας ενημερωθούμε...

Ο παγετός αποτελεί μία από τις συχνότερες αιτίες καταστροφής των καλλιεργειών από μετεωρολογικά φαινόμενα, επιβαρύνοντας σημαντικά τον κρατικό προϋπολογισμό.

Ως παγετό ορίζουμε την πτώση της θερμοκρασίας σε τιμές κάτω από 0οC, ενώ διακρίνονται δύο τύποι: ο παγετός ακτινοβολίας και ο παγετός ανέμου.

Το φαινόμενο του παγετού έχει ως αποτέλεσμα την πήξη του κυτταρικού χυμού των φυτών και την κρυσταλλοποίηση των κυττάρων αυτών. Οι ζημιές που παρουσιάζονται στα φυτά οφείλονται είτε σε μηχανική επίδραση της στερεοποίησης των κυττάρων, είτε σε βιοχημικές μεταβολές που αλλάζουν το μεταβολισμό των φυτών.

Οι κύριοι παράγοντες επίδρασης του παγετού στις καλλιέργειες είναι:

• Η ταχύτητα ψύξης της ατμόσφαιρας.
• Η διάρκεια του παγετού.
• Η ταχύτητα επαναθέρμανσης.
• Το είδος-ποικιλία της καλλιέργειας.

Ειδικότερα, όσο πιο απότομη είναι η πτώση της θερμοκρασίας τόσο πιο εκτεταμένες είναι οι ζημιές, ενώ βαθμιαία ψύξη επηρεάζει τα φυτά ανάλογα με την τελική θερμοκρασία που θα δείξει το θερμόμετρο.



Η βασικότερη παράμετρος που πρέπει να λαμβάνουν υπόψη όσοι σκοπεύουν να εγκαταστήσουν μια φυτεία είναι η επιλογή είδους και ποικιλίας. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν είδη φυτών με διαφορετικό βαθμό ανθεκτικότητας στον παγετό, ενώ εντός του ίδιου είδους καλλιέργειας υφίστανται διαβαθμίσεις στην αντίδραση των φυτών στο φαινόμενο.
Οι διαφοροποιήσεις των γονότυπων οφείλονται σε διαφορές στη μορφή, την ανατομία και φυσιολογία αυτών. Ας εξετάσουμε κάποια χαρακτηριστικά που συνδέονται με την αντοχή στον παγετό:
Καλλιέργειες που εκτίθενται σε παγετό για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 24 ωρών διατρέχουν ολοένα και μεγαλύτερο κίνδυνο καταστροφών, ενώ υπάρχει πιθανότητα να μην συμβεί σημαντική ζημιά σε συντομότερους παγετούς. Αν μετά την παρέλευση του παγετού επικρατήσουν αμέσως υψηλές θερμοκρασίες τότε οι βλάβες στα φυτά αναμένεται να είναι εντονότερες, διότι η απότομη τήξη των παγωμένων ιστών θα οδηγήσει σε έξοδο των χυμών και σπάσιμο των κυτταρικών μεμβρανών. Τέλος, οι καλλιέργειες αντιμετωπίζουν το φαινόμενο με διαφορετικό τρόπο, διαφοροποιούμενες ανά είδος και ποικιλία. Η διαφοροποίηση αυτή κατατάσσει τα φυτά σε ανθεκτικά και ευαίσθητα στον παγετό.

• Τρόπος ανάπτυξης: τα είδη και οι ποικιλίες που έχουν έρπουσα ανάπτυξη είναι πιο ανθεκτικά σε σχέση με φυτά όρθιας ανάπτυξης.
• Ρυθμός ανάπτυξης: ταχείας ανάπτυξης καλλιέργειες είναι πιο ευπαθείς στον παγετό.
• Η σύσταση του κυτταρικού χυμού: υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα σχετίζεται με αντοχή στον παγετό, διότι μειώνεται σημαντικά η θερμοκρασία στην οποία κρυσταλλοποιείται το κύτταρο.
• Στάδιο ανάπτυξης καλλιέργειας: υπάρχουν στάδια ανάπτυξης πιο ευπαθή από άλλα. Ιδιαίτερα, η ζημιά στη φάση της άνθησης πολλών καλλιεργούμενων φυτών οφείλεται στην παρουσία των ανθέων που είναι πολύ ευαίσθητα όργανα.

Η αντιμετώπιση των χαμηλών θερμοκρασιών αποτελεί ένα σημαντικό κεφάλαιο για τη γεωργία της χώρας μας, διότι προκαλούνται σοβαρότατες ζημιές κάθε χρόνο. Τα μέτρα που είναι δυνατόν να ληφθούν διακρίνονται σε άμεσα και έμμεσα.
Στα άμεσα μέτρα περιλαμβάνονται επενδύσεις υψηλού κόστους, που η χρήση τους δικαιολογείται σε σχέση το προσδοκώμενο οικονομικό αποτέλεσμα από την καλλιέργεια. Τέτοιες μέθοδοι είναι η χρήση ανεμομεικτών, τεχνητής βροχής και αντιπαγετικών θερμαστρών, καθώς και το σκέπασμα των φυτειών.
Οι έμμεσες μέθοδοι αναφέρονται σε παρεμβάσεις στη φυσιολογία (σκληραγώγηση φυτών), στη βελτίωση των φυτών αλλά και σε καλλιεργητικές τεχνικές, στις οποίες θα δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση.
Ο καλλιεργητής πρέπει να εφαρμόζει κατάλληλα τις παρακάτω καλλιεργητικές αρχές ώστε να αυξήσει την αντοχή της καλλιέργειάς του στον παγετό:
• Εποχή σποράς: η σπορά πρέπει να προγραμματίζεται υπό τη λογική της αποφυγής έκθεσης των φυτών στις χαμηλές θερμοκρασίες όταν αυτά βρίσκονται σε ευαίσθητο στάδιο ανάπτυξης.
• Βάθος σποράς: γενικά όσο αυξάνει το βάθος της σποράς τόσο περισσότερο αργεί το φυτώριο να εξέλθει στην επιφάνεια του εδάφους, μειώνοντας την ευρωστία τους και επομένως την αντοχή τους στον παγετό.
• Λίπανση: Επάρκεια στα βασικά μακροθρεπτικά στοιχεία (άζωτο, φωσφόρος, κάλιο) αυξάνει την ανθεκτικότητα στον παγετό. Υπερβολική αζωτούχος λίπανση στα πρώτα στάδια ανάπτυξης των φυτών αυξάνει την ευπάθεια τον φυτών!
• Εδαφική υγρασία: υπερβολικό νερό στο έδαφος αυξάνει την υδατοπεριεκτικότητα των νεαρών φυτών άρα και την ευαισθησία τους στις χαμηλές θερμοκρασίες. Έλλειψη νερού κατά τη σπορά καθυστερεί την ανάδυση των φυτωρίων και αυξάνει την πιθανότητα ζημιών από παγετό.
• Κάλυψη εδάφους με φυτικά υπολείμματα: φαίνεται ότι υπάρχει στενή σχέση μεταξύ της επίστρωσης και της αντοχής των καλλιεργειών σε πολύ ψυχρές συνθήκες.

πηγή : Ανδρέας Παπασταύρου

                Γεωπόνος PhD

             www.agronomist.gr

Ας δούμε και ποια φυτά είναι ευαίσθητα στον παγετό και πια πιο ανθεκτικά...

• Λαχανικά, φυτά που καλλιεργούνται καλοκαιρινούς μήνες π.χ. ντομάτα, αγγούρι, πιπεριά, μελιτζάνα, κολοκύθι, στην περίοδο παγετού τα έχουμε χάσει...

• Πατάτα, ο κίνδυνός της μόνο ο πρώιμος παγετός το φθινόπωρο.

• Μαρούλι, ανθεκτικό, αν το έχουμε σκεπάσει...

• Λάχανα, μπρόκολα, κουνουπίδια, επίσης το ίδιο.

• Τα εσπεριδοειδή, δυστυχώς, ο μεγάλος τους εχθρός ο παγετός...

• Τα περισσότερα αρωματικά, π.χ. ρίγανη, θυμάρι, δεντρολίβανο, ανθεκτικότατα.
• Μηλιές, αχλαδιές, κερασιές, ανθεκτικά.

• Ροδακινιές, ανθεκτικές, ο μόνος κίνδυνος στην περίοδο της άνθησης...

• Τριανταφυλλιές, κλασσικά κυπαρίσσια, κυπαρίσσι Λέυλαντ, ανθεκτικά.